Bodrum Katından Sosyete Gecelerine Mühür Vuran Serüven: Gaskonyalılar

Gaskonyalılar kırk yılı aşkın bir süre boyunca İstanbul’un çeşitli semtlerinde balık meyhaneleri ve tavernalar işleten Arnavut asıllı Çinga ailesi mensuplarına takılan isim. Makedonya göçmeni Bakırköylü Vasil, karısı Vasiliki, çocukları Toma, Vangel, Akilea ve Katina 40’lı yılların başında Eminönü Balık Hali’nde, bir sur tonozunun altında, Rum geleneklerinin izinde bir balık meyhanesi işletmeye başladılar. Adı sanı olmayan, müdavimleri arasında Bodurum denen bir yerdi. Esnafın girip çıktığı bu izbe meyhaneye kısa zamanda gazetecilerin, yazarların, sanatçıların ayağı alıştı. Bunlardan biri de Reşad Ekrem Koçu’ydu. Koçu bir gün meyhanenin sokağında, ellerinde kılıç niyetine tuttukları tahta sopalarla oynayan, bir filmden aşırılmış repliklerle “Biz Gaskonyalılar, biz Gaskonyalılar” diye bağrışan üç küçük çocuğa rast geldi. Bu kimsesiz çocuklar zamanla meyhanenin maskotu, sonra da çalışanı oldu. Sonunda meyhanenin adı, Toma Çinga tarafından Gaskonyalılar kondu.

50’lerin imar seferberliğinde, önce burası, sonra yakınlarda buldukları benzeri diğer yer istimlake kurban gitti. Fakat kader ağlarını çoktan örmüş, Gaskonyalılar adı kulaktan kulağa yayılmış, şık beyler, kürklü hanımlar kapıda kuyruğa girer olmuştu.

Baba 1964’te, anne 1969’da öldü, küçük kardeş Almanya’ya göçtü, kız kardeş çiçekçi dükkânı açtı. 1950’lerin sonundan itibaren otuz yıllık dönem iki kardeşin, Toma ve Vangel’in gizli ve aleni çekişmesine tanıklık etti. Toma bundan böyle Gaskonyalı Toma, Vangel ise Ancelo’ydu. 1957’de Gaskonyalılar Toma adıyla, Beyoğlu Küçükparmakkapı’da açılan tavernanın ilanında “Gaskonyalı Toma’nın opera havaları, Ancelo’nun seçkin şiir ve şarkıları”ndan söz ediliyor, iki kardeş aynı çatı altında ortaklığı deniyordu. Çok geçmeden, Ancelo’nun yönetimindeki Gaskonyalılar, Yeşilköy’de de varlık gösterdi. Ancak Yeşilköy’ün “şube” gibi algılanmasından rahatsız olan Ancelo, Gaskonyalılıktan birkaç yıl içinde cayarak, deniz üstündeki bu mekânı doğrudan doğruya kendi adıyla, 1973’e kadar çalıştırdı. Beyoğlu’ndaki Gaskonyalı Toma, kardeşiyle ipleri koparan Toma’nın her fırsatta üstüne basa basa belirttiği gibi bir “sosyete meyhanesi”ydi artık.

Bu meyhane, gündüzleri adeta bir esnaf lokantasına dönüştüğü gazetelerden duyuruluyordu: “Öğle servisinde nam olsun diye 4 kap yemek yalnız 5 liradır.” Toma ve Ancelo sıradan birer işletmeci değil, şiirlerini, şarkılarını, kahkahalarını her masayla, her müşteriyle paylaşan, herkesi eğlendirirken belki de en çok kendileri eğlenen iki şovmen görünümündeydi. İki lokalde de küçük orkestralar, gitaristler, şarkıcılar, hatta striptizciler sahne alıyordu, ama gecenin gerçek starları her zaman Toma’ydı, Ancelo’ydu.